Вожык і мышы</address>
<address> Усе дзеці разам з гульцамі-мышамі становяцца ў круг. Вожык—у цэнтры круга. Па сігнале ўсе ідуць направа, вожык — налева. Гульцы прамаўляюць словы: Бяжыць вожык — тупу-тупы, Увесь калючы, гостры зуб! Вожык-вожык, ты куды? Пекла якой бяжыш бяды? Пасля гэтых слоў усе спыняюцца. Па сігнале да вожыку падыходзіць адзін гулец і кажа:</address>
<address>Вожык ножкамі туп-туп!</address>
<address>Вожык глазкамі луп-луп!</address>
<address>Чуе вожык — усюды ціш,</address>
<address>Чу!.. Скрабецца ў лісце мыш!</address>
<address>Вожык імітуе руху: асцярожна ходзіць, прыслухоўваецца. Мышы ў гэты час бегаюць па-за кругам. Вядучы кажа:</address>
<address>Бяжы, бяжы, вожык,</address>
<address>Не шкадуй ты ножак,</address>
<address>Ты лаві сабе мышэй,</address>
<address>Не лаві нашых дзяцей!</address>
<address>Мышкі бегаюць па крузе, подбегам і за круг. Вожык іх ловіць (пятнает).</address>
<address>Гульцы хутка прысядаюць і апускаюць рукі. Мышка злоўленая: яна ў пастцы. Такім чынам, гульня паўтараецца некалькі разоў.</address>
<address>Правілы гульні. Усе дзейнічаюць дакладна ў адпаведнасці з тэкстам. Вожык пятнает мышэй, злегку крануўшы іх рукой. Запятнанная мышка адразу выходзіць з гульні.</address>
<address> Запляціся, пляцень!</address>
<address>Якія граюць дзеляцца на дзве роўныя па сілах каманды — зайцы і тын. Малююць дзве паралельныя лініі — калідор шырыней 10— 15 см. Гульцы-тын, узяўшыся за рукі, становяцца ў цэнтры калідора, а зайцы — на адным з канцоў пляцоўкі. Дзеці-плот чытаюць:</address>
<address> Заяц, заяц не хадзі,</address>
<address>Ў гародзе не блудзі!</address>
<address>Пляцень, заплятайся,</address>
<address>Зайцы лезуць, спасайся!</address>
<address>Пры апошнім слове зайцы бягуць да плетню і імкнуцца разарваць яго ці праскочыць пад рукамі гульцоў. Зайцы, якія праскочылі, збіраюцца на іншым канцы калідора, а тым, каго затрымалі, кажуць: «Ідзі назад, у лес, асінку пагрызі!» І яны выбываюць з гульні. Дзеці-плот паварочваюцца тварам да зайцам і чытаюць:</address>
<address>У лес заяц паскакаў,</address>
<address>Нас пляцень уратаваў.</address>
<address>Гульня паўтараецца, пакуль не переловят ўсіх зайцоў. Пасля гэтага мяняюцца ролямі.</address>
<address>Правілы гульні. Перамагае тая група, якая переловит ўсіх зайцоў пры меншай колькасці запеваў.</address>
<address> Ліскі </address>
<address>Якія граюць па дамоўленасці або па лесаванні выбіраюць ліса — вядучага і, построившись ў круг дыяметрам 10-20 м, кладуць каля сябе лісок. Ліс падыходзіць да аднаго з якія граюць і кажа:</address>
<address> — Дзе быў?</address>
<address>— У лесе.</address>
<address>— Каго злавіў?</address>
<address>— Ліску.</address>
<address>— Аддай ліску маю.</address>
<address>— За так не аддаю.</address>
<address>— А за што — скажы сам.</address>
<address>— Як абгоніш, дык аддам.</address>
<address>Пасля гэтага яны бягуць у супрацьлеглыя бакі па крузе. Гаспадаром ліскі становіцца той, хто зойме свабоднае месца ў крузе, лісам — гулец, які застаўся.</address>
<address>Жмуркі</address>
<address>Усе ідуць, прыскокваючы і напяваючы якую-небудзь песеньку, і вядуць гульца-ката з завязанымі вачыма. Як прывядуць да дзвярэй, ставяць яго на парог і загадваюць узяцца за ручку, а потым усе разам (хорам) нараспеў распачынаюць такую гаворку з катом:</address>
<address> — Кот, кот! На чым стаіш?</address>
<address>— На дубе!</address>
<address>— За што трымаешся?</address>
<address>— За сук!</address>
<address>— Што на суку?</address>
<address>— Вуллі!</address>
<address>— Што ў вуллях?</address>
<address>— Мед!</address>
<address>— Каму ды каму?</address>
<address>— Мне ды сыну майму!</address>
<address>— А нам што?</address>
<address>— Гліны на лапаце!</address>
<address>Тут усе пачынаюць тармасіць ката і спяваюць песеньку:</address>
<address>Кот, кот Апанас,</address>
<address>Ты лаві тры годы нас!</address>
<address>Ты лаві тры годы нас,</address>
<address>Не развязваючы глаз!</address>
<address>Як толькі праспяваюць апошнія словы, разбягаюцца ў розныя бакі. А кот Апанас прымаецца лавіць якія граюць. Усе круцяцца вакол ката, дражняць яго: то дакрануцца да яго пальцам, то пацягнуць за вопратку.</address>
<address>Правілы гульні. Лавіць і разбягацца можна толькі пасля слоў: «Не развязваючы вачэй!» Той, да каго дакрануліся, часова выходзіць з гульні.</address>
<address>Пярсцёнак</address>
<address>Якія граюць стаяць па крузе, трымаюць рукі наперадзе лодачкай.Выбіраецца адзін вядучы. У руках у вядучага ляжыць невялікі бліскучы прадмет (гэта можа быць колца, фанцік з фальгі). Вядучы ідзе па крузе і кожнаму як быццам кладзе колца ў рукі. Пры гэтым ен кажа:</address>
<address>Вось па крузе я іду,</address>
<address>Усім пярсценачак кладу,</address>
<address>Мацней ручкі заціскайце</address>
<address>Да глядзіце, не зявайце.</address>
<address>Аднаму з дзяцей ен незаўважна кладзе колца, а потым выходзіць з кола і кажа: «Пярсценачак, пярсценачак, выйдзі на ганачак!» Той, у якога ў ладошках апынецца колца, выбягае, а дзеці павінны пастарацца затрымаць яго, не выпусціць з круга.</address>
<address>Правілы гульні. Пасля слоў: «Пярсценачак, пярсценачак, выйдзі на ганачак!»— усе гульцы павінны паспець хутка ўзяцца за рукі, каб не выпусціць гульца з колцам у руцэ з круга.</address>
<address> У Мазаля</address>
<address>Удзельнікі гульні выбіраюць Мазаля. Усе астатнія адыходзяць ад Мазаля і дамаўляюцца, што будуць яму паказваць, пасля чаго ідуць да Мазалю і кажуць:</address>
<address> — Здравствуй, дедушка Мазаль —</address>
<address>З дліннай белай барадой,</address>
<address> З чорнымі вачамі, з белымі вусамі!</address>
<address> — Дзеткі, дзеткі! Дзе вы былі?</address>
<address>Дзе вы былі? Што рабілі?</address>
<address> — Дзе мы былі, вам не скажам,</address>
<address> Што рабілі — пакажам!</address>
<address>Усе робяць тыя руху, аб якіх дамовіліся загадзя. Калі дзед Мазоль адгадае, якія граюць разбягаюцца, а дзед ловіць іх.</address>
<address>Правілы гульні. Дзед Мазаль выбірае сабе на замену самага хуткага і спрытнага гульца.</address>
<address> Рэдзькі</address>
<address>Пан стаіць дзе-небудзь удалечыні, а гаспадар застаецца з редьками. Рэдзькі садзяцца на траву адна за іншы, абхапіўшы абедзвюма рукамі таго, хто сядзіць наперадзе. Яны спяваюць:</address>
<address> Мы на градачцы сядзім,</address>
<address>Ды на сонейка глядзім!</address>
<address>Мы ядзім, сядзім, сядзім!</address>
<address>Мы глядзім, глядім, глядзім!</address>
<address>А гаспадар перад градкамі пахаджвае. Раптам здалек чуецца:</address>
<address>Дзінь-дзілінь!</address>
<address>Дзінь-дзілінь!</address>
<address>Дзінь-дзілінь!</address>
<address>Гэта пан на кані (на палачцы) верхам едзе. Ен пад'язджае да градцы, аб'язджае яе два-тры разы, потым спыняецца і пытаецца: «Ці дома хазяін?» Гаспадар адказвае: «Дома! А хто там?» Пан кажа: «Сам пан!» Гаспадар пытаецца: «Што табе трэба?» Пан кажа:</address>
<address>Мая пані на печы ляжала.</address>
<address>Звалілася з печы,</address>
<address>Пабіла плечы.</address>
<address>Вохае, уздыхае —</address>
<address>Рэдзькі жадае.</address>
<address>Дай мне рэдзькі!</address>
<address>Хозяин отвечает:</address>
<address>Рэдзька яшчэ маленькая:</address>
<address>З курыную галоўку.</address>
<address>Прыязджай заўтра!</address>
<address>Пан паехаў дадому. Праз некаторы час ен зноў прыязджае да гародзе і пытаецца тое ж самае. Гаспадар глянуў на градку і кажа:</address>
<address>Рэдзька яшчэ маленькая:</address>
<address>З гусіную галоўку.</address>
<address>Прыязджай заўтра, тады дам!</address>
<address>Пан паскакаў назад. Праз некаторы час зноў прыязджае і кажа тое ж самае. Гаспадар адказвае: «Цяпер мая рэдзька вырасла з конскую галоўку!» Пан пытаецца: «А можна вырваць рэдзьку?» Гаспадар кажа: «Можна! Цягні сам, якую хочаш!» Пан падыходзіць да рэдзьцы і тузае тую, якая сядзіць апошняй. А рэдзька моцна сядзіць ды пасмейваецца над ім:</address>
<address>Ножкі ў пана таненькія,</address>
<address>Ручкі ў пана слабенькія!</address>
<address>Пан паскакаў назад. Праз некаторы час зноў прыязджае і кажа тое ж самае. Гаспадар адказвае: «Цяпер мая рэдзька вырасла з конскую галоўку!» Пан усе тузае, а выдраць няма сілы. А рэдзькі з гаспадаром над ім пасмейваюцца, прамаўляючы тыя ж словы.</address>
<address>Нарэшце, пан натужыўся, злаўчыўся, вырваў рэдзьку і адвеў туды, дзе стаіць яго конь. Потым падыходзіць да гаспадара і зноў пытаецца: «А можна мне яшчэ рэдзьку?» «Можна, цягні!» — дазваляе гаспадар. Пан сам выдраць не можа і кліча першую рэдзьку. Пачынаюць яны разам цягнуць. Выцягнулі яшчэ адну! Потым яны сталі выцягваць усе рэдзькі па чарзе. І кожная рэдзька, якую ен з градкі выдернет, становіцца за папярэднімі редьками гуськом. Так працягваецца да таго часу, пакуль на градцы нічога не застанецца. Пан сядае на каня і едзе разам з редьками.</address>
<address>Правілы гульні. Выдзіраць рэдзьку можна толькі з дазволу гаспадара.</address>
<address>Грушка</address>
<address>Якія граюць бяруцца за рукі, утвараючы круг, у сярэдзіне якога становіцца хлопчык або дзяўчынка. Гэта і будзе грушка. Усе ходзяць вакол грушкі па крузе:</address>
<address> Мы пасадзім грушку —</address>
<address>Вось так, вось так!</address>
<address>Няхай наша грушка</address>
<address>Расце, расце</address>
<address>Вырастай ты, грушка,</address>
<address>Вось такой вышыні;</address>
<address>Вырастай ты, грушка,</address>
<address>Вось такой шырыні;</address>
<address>Вырастай ты, грушка,</address>
<address>Вырастай у добры час!</address>
<address>Патанцуй, Марылька,</address>
<address>Пакружыся ты для нас!</address>
<address>А мы гэту грушку</address>
<address>Усе шчыпаць будзем.</address>
<address>Ад нашай Марылькі</address>
<address>Уцякаць будзем!</address>
<address>Грушка ў сярэдзіне круга павінна рабіць усе тое, аб чым спяваецца ў песні: танцаваць, кружыцца. На словы «Вось такой вышыні» дзеці паднімаюць рукі ўверх, а на словы «Вось такой шырыні» разводзяць іх у бакі. Калі спяваюць: «А мы гэту грушку усе шчыпаць будзем», усе набліжаюцца да грушке, каб дакрануцца да яе, і хутка ўцякаюць, а грушка ловіць каго-небудзь.</address>
<address>Правілы гульні. Усе гульнявыя дзеянні павінны быць дакладна ўзгодненыя са словамі.</address>
<address>Лясь, лясь, уцякай!</address>
<address>Якія граюць ходзяць па пляцоўцы — збіраюць на лузе кветкі, плятуць вянкі, ловяць матылькоў і г. д. Некалькі дзяцей выконваюць ролю конікаў, якія ў баку скубуць траўку. На словы вядучага:</address>
<address> — Лясь, лясь, уцякай!</address>
<address>Цябе коні стопчуць.</address>
<address>— А я коней не баюсь,</address>
<address>Па дарозе пракачусь!</address>
<address>Некалькі гульцоў пачынаюць скакаць на палачках, пераймаючы конікам і імкнучыся злавіць дзяцей, якія гулялі на лузе.</address>
<address>Правілы гульні. Ўцякаць можна толькі пасля слова прокачусь. Той дзіця, якога дагоніць конік, на час выбывае з гульні.</address>
<address>Мароз</address>
<address>З дапамогай лічылкі выбіраецца Дзед Мароз.</address>
<address>Ты зялёны, ты чырвоны,</address>
<address>ты ў футры, ў кажусе,</address>
<address>У цябе сіні нос,</address>
<address>гэтя ты, Дзед Мароз!</address>
<address>Усе дзеці разбягаюцца, а Дзед Мароз стараецца дакрануцца да любога гульца і замарозіць яго. Замарожаны стаіць нерухома ў любой позе. </address>
<address>Правілы гульні. Разбягацца можна толькі пасля заканчэння лічылкі. У момант замаразкі можна прыняць любую позу. Выйграе той, хто ні разу не трапіўся Дзеду Марозу.</address>
<address>Лянок</address>
<address>На зямлі малююць гурткі - гнязда, якіх на два-тры менш, чым гульцоў.Усе становяцца ў круг, бяруцца за рукі. Вядучы у коле робіць розныя руху, усё паўтараюць іх. </address>
<address>Па камандзе "саджаць лён» гульцы займаюць гнязда, а хто не зойме гняздо, лічыцца «пасаджаным»: яго садзяць у гняздо да канца гульні.</address>
<address> Правілы гульні. Перамагае той, хто зойме апошняе свабоднае гняздо.</address>
